Σε ένα όμορφο ταξίδι στην ποντιακή παράδοση και ιστορία, συμμετείχαν οι εκατοντάδες επισκέπτες των «Παρχαριών 2011» που έλαβαν χώρα στις κατασκηνώσεις της Φύσκας το Σαββατοκύριακο 4 και 5 Ιουνίου. Όλοι οι παρευρισκόμενοι είχαν την ευκαιρία να θαυμάσουν το μεγαλείο της φύσης, αλλά και να ξαναθυμηθούν την πρωταρχική θέση που κατείχε η τελευταία στην καθημερινή ζωή των Ελλήνων του Πόντου.
Στην φετινή τέταρτη κατά σειρά διοργάνωση που έγινε υπό την αιγίδα του Δήμου Κιλκίς, συμμετείχαν 28 συνολικά Ποντιακοί και Πολιτιστικοί Σύλλογοι, καθώς και αρκετές ομάδες ατόμων. Όλοι μαζί ένωσαν τις δυνάμεις τους και έδωσαν την ψυχή τους, προκειμένου να ζωντανέψουν με σεβασμό το έθιμο των παρχαριών.
Οι δύο παρουσιαστές Θεοδώρα Παπαδοπούλου και Τάσος Ιωαννίδης αποδείχθηκαν το καλύτερο δίδυμο. Το χιούμορ και η ετοιμολογία τους σε συνδυασμό με την άρτια χρήση της ποντιακής προσέδωσε στις διήμερες εκδηλώσεις την αρμόζουσα πανηγυρική διάθεση.
Απο την πλευρά τους οι επισκέπτες που αγκάλιασαν με θέρμη και πολλή αγάπη τις εκδηλώσεις του Δήμου Κιλκίς, είχαν την ευκαιρία να γευτούν φρέσκα πεντανόστιμα ποντιακά φαγητά και εδέσματα που παρασκευάζονταν από συμμετέχοντες συλλόγους, όπως σουρβά, ταν, ωτία, χαβίτσ, περέκ κ.α., να παρακολουθήσουν και να συμμετέχουν σε αγροτικές εργασίες έτσι όπως αυτές ελάμβαναν χώρα στα βουνά του Πόντου, αλλά και να πάρουν μια μικρή δόση από την δύσκολη και σκληρή ζωή στα παρχάρια.
Στον χώρο των κατασκηνώσεων καθόλη τη διάρκεια του διημέρου, λειτουργούσαν εκθέσεις φωτογραφίας, παραδοσιακών σκευών και αγροτικών εργασιών.
Τις εκδηλώσεις χαιρέτισαν ο Πρόεδρος της ΠΟΕ Γιώργος Παρχαρίδης και ο Δήμαρχος Κιλκίς Ευάγγελος Μπαλάσκας, ο οποίος συνεχάρη τόσο τον Αντιδήμαρχο Κρουσσών Μιχάλη Αναστασιάδη, όσο και την Οργανωτική Επιτροπή για την δουλειά τους όλο το προηγούμενο διάστημα αλλά και για το άρτιο αποτέλεσμα που παρουσίασαν.
Τα Παρχάρια 2011 τίμησαν με την παρουσία τους ο Μητροπολίτης Πολυανής και Κιλκισίου κ. Εμμανουήλ, οι βουλευτές Κιλκίς Γ. Φλωρίδης και Θ. Παραστατίδης, ο πρ. Βουλευτής Θ. Πασσαλίδης, ο Αντιπεριφερειάρχης Κιλκίς Χρ. Γκουντενούδης, ο Δήμαρχος Κιλκίς Ευ. Μπαλάσκας, οι Αντιδήμαρχοι Μ. Αναστασιάδης, Δ. Τσαντάκης, Χρ. Πιπερίδης, Α. Μανουσαρίδης, η Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Κ.Πάκα-Κυμπαρίδη, οι δημοτικοί σύμβουλοι Νίκος Αφεντουλίδης, Λάζαρος Παζαρτζικλής και Γιώργος Θεοδωρίδης, ο περιφερειακός σύμβουλος Ανδρέας Βεργίδης, ο Πρόεδρος του Οργανισμού Αθλητισμού Πολιτισμού Περιβάλλοντος Παιδικών-Βρεφονηπιακών Σταθμών Αν. Αμανατίδης, ο Πρόεδρος της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος (ΠΟΕ) Γ. Παρχαρίδης, το μέλος της ΠΟΕ Ι. Παπαδόπουλος, ο Πρόεδρος της ΣΠΟΣ Κεντρικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας Λ. Σαρβανίδης, ο Δ/ντης Φυσικής Αγωγής ν. Κιλκίς Γ. Χατζηιωάννου και ο συνταξιούχος δάσκαλος Παναγιώτης Κιντής που το 1957 πρωτοστάτησε στην δημιουργία των κατασκηνώσεων της Φύσκας.
Ιδιαίτερες ευχαριστίες οι διοργανωτές απευθύνουν για την πολύτιμη βοήθειά τους στην 71η Α/Μ Ταξιαρχία “Πόντος” που διέθεσε γιατρό και νοσοκόμους κατά τη διάρκεια των διήμερων εκδηλώσεων, στην Διεύθυνση Τροχαίας, στους μουσικούς που συμμετείχαν αφιλοκερδώς (Ηλία Εμερτζίδη, Στέργιο Ιωαννίδη, Θεόφιλο Αγγελίδη, Θεόφιλο Ασλανίδη, Ηλία Χατζικιάν, Γαβρήλο Σιδηρόπουλο, Χαράλαμπο Κιτσονίδη, Απόστολο Συγιρόπουλο, Ιορδάνη Σαλονικίδη, Λάζαρο Σαλονικίδη και Δημήτρη Δαμιανίδη) και φυσικά σε όλους τους Συλλόγους που έλαβαν μέρος με δράσεις, εργασίες και διάφορα δρώμενα.
Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει εδώ στον Πρόεδρο της Τοπικής Κοινότητας Φύσκας Παναγιώτη Γραμματικόπουλο, ο οποίος συνέβαλε τα μεγιστα τόσο στην προετοιμασία όσο και στην πραγματοποίηση των εκδηλώσεων. Χωρίς τη συνδρομή του το αποτέλεσμα δεν θα ήταν το ίδιο.
Οι συμμετέχοντες Σύλλογοι ήταν οι εξής: Ακρίτες Επταλόφου, Ένωση Ποντίων Ν.Κιλκίς «Αργοναύτες», Περιφερειακή Επιτροπή Νεολαίας Κ.Μακεδονίας & Θεσσαλίας της ΠΟΕ, Πολ. Σύλλογος Αγ. Αντωνίου «Τα Κρούσια», Πολ. & Μορφ. Σύλλογος Ν.Ματσούκα «Οι Μωμόγεροι» Αγ. Μάρκου, Πολ. Σύλλογος Βάθης, Πολ. Σύλλογος Γερακαριού, Πολ. Σύλλογος Διποτάμου, Πολ. Σύλλογος Ελευθεροχωρίου, Πολ. Σύλλογος Ευκαρπίας, Πολ. Σύλλογος Κ. Ποταμιάς, Πολ. Σύλλογος Πικρολίμνης, Πολ. Σύλλογος Τερπύλλου, Πολ. Σύλλογος Φύσκας, Πολ. Σύλλογος Χειμαδιού, Ποντ. Σύλλογος Αργυρούπολης, Ποντ. Σύλλογος Ελληνικού «Νέα Ρωμανία», Ποντ. Σύλλογος Ηλιουλούστου «Ο Προμηθέας», Ποντ. Σύλλογος Λεβεντοχωρίου, Ποντ. Σύλλογος Μεταξοχωρίου, Ποντ. Σύλλογος Μουριών «Το Μπέλλες», Ποντ. Σύλλογος Ν.Σάντας, Ποντ. Σύλλογος Παλατιανού «Παν. Σουμελά», Ποντ. Σύλλογος Χέρσου, Ποντ. Σύλλογος Χωρυγίου, Τέχνη Κιλκίς, Τμήμα Πάλης ΓΑΣ Κιλκίς και Πολ. Σύλλογος Μεγάλης Βρύσης.
Χορηγοί: Αγροτική Τράπεζα Ελλάδας, Αναπτυξιακή Κιλκίς (ΑΝ.ΚΙ.), ΒΙΚΟΣ, Euro Channel, Κρεοπωλείο Κουραλίδης, Κριεζής Travel, ΛΥΚΑΣ Γαλακτοβιομηχανία, Περιφερειακή Ενότητα Κιλκίς, Ραγιάν Κιλκίς (Παραδοσιακές Τροφές).
Ομιλία
Ακολουθεί η ομιλία της Θεοδώρας Παπαδοπούλου κατά την επίσημη έναρξη των εκδηλώσεων την Κυριακή το απόγευμα:
“Παρχάρ, η λέξη αυτή ετυμολογείται κατά τον Άνθιμο Παπαδόπουλο, Πρόεδρο της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών, από το παρά +χωρίων,- παρχαρίον- παρχάριν.
Τα παρχάρια είναι βοσκότοποι μα και τόποι εξοχικοί. Στον Πόντο αποτελούσαν τον κατ’ εξοχήν χώρο για εργασία, σε ότι αφορούσε τους κτηνοτρόφους.
Ιδίως για τις παρχαρομάνες (τις αρχιτσομπάνισσες) το παρχάρ ήταν ο ορεινός βοσκότοπος όπου ασκούσαν ένα σκληρό επάγγελμα τουλάχιστον για 3 μήνες.
Η παρχαρομάνα αρχηγός αποτελεί σεβάσμια μορφή με πλήρη συνείδηση και συναίσθηση της αξίας της αποστολής της. Παρχαρομάνα δεν μπορούσε να γίνει η κάθε γυναίκα. Το επάγγελμα ήταν τιμητικό αλλά και σκληρό. Βασικά χαρακτηριστικά της Παρχαρομάνας είναι η αξιοσύνη και η γενναιότητα.
Συνήθως την διαδεχόταν η κόρη της, η οποία εκπαιδευόταν για χρόνια για τον ρόλο αυτό. Το κάθε παρχάρι ήταν μια οργανωμένη κτηνοτροφική μονάδα. Ο μόχθος της παρχαρομάνας αποκτούσε ιδιαίτερη κοινωνική και οικονομική σημασία.
Η παρχαρομάνα δεν είχε υπό την φροντίδα της μόνο τις δικές της αγελάδες, αλλά και άλλων νοικοκυραίων. Γινόταν ειδική συμφωνία για την αμοιβή της. Έπαιρνε ένα μέρος των κτηνοτροφικών προϊόντων που έδινε το γάλα των ξένων αγελάδων. Εκεί στα ψηλά βουνά, η παρχαρομάνα συντόνιζε τις ρομάνες, άρμεγε τις αγελάδες, έφτιαχνε βούτυρο και τυρί, αποθηκεύοντάς τα σε ειδικά ξύλινα δοχεία.
Όλη αυτή την περίοδο, ζούσε στο πλινθόκτιστο καλύβι της έχοντας να αντιμετωπίσει όχι μόνο τα σκληρά στοιχεία της φύσης, αλλά και άλλους κινδύνους. Αγρίμια, αλλόθρησκους, αλλά είχε το στουράκ νατς, δεν φοβόταν τίποτα.
Στην οροσειρά του Παρυάδρη, στον Πόντο, μήκους 40 χλμ. με βορειοδυτική κατεύθυνση, όπου σχηματίζονταν οι κορυφές Ζυγανά, Αε Σέρτε, Τσαμούλ, Νταγ, Κουάτ Νταγ, υπήρχαν τα πιο ξακουστά παρχάρια. Ανέβαιναν άνθρωποι εκεί και για διασκέδαση, όχι μόνο από τα κοντινά χωριά, αλλά και από τις πόλεις.
Ήταν ξακουστή η διατροφική αξία των κτηνοτροφικών προϊόντων γι’ αυτό επισκέπτονταν τις παρχαρομάνες στις καλύβες τους, για να γευτούν το αθόγαλα (καϊμάκι), το βούτυρο, το τυρί. Να γευτούν φαγητά της εποχής, να πιούν ταν, ν’ αγοράσουν υλιστόν, να πάρουν τσορτάνια.
Στο παρχάρι ήταν έντονο και το θρησκευτικό στοιχείο, (η πόντια γυναίκα είχε στενό δεσμό με την ορθοδοξία).Υπήρχε λοιπόν πάντα παρεκλήσι στο παρχάρι για να εκκλησιαστούν. Η άνοδος της παρχαρομάνας (πολλές φορές και από τον Φλεβάρη) με τις αγελάδες στα ψηλά βουνά γινόταν με πανηγυρικό τρόπο. Την συνόδευαν λαϊκοί οργανοπαίκτες παίζοντας και τραγουδώντας. Κατά τον ίδιο τρόπο, οργανωνόταν και η επιστροφή της τον Σεπτέμβρη μήνα.
Το παρχάρεμα αποτελεί για τον σύγχρονο άνθρωπο ένα ταπεινό προσκύνημα στη μάνα φύση.
Στον ορεινό επαρχιακό Πόντο εκεί που ο παραδοσιακός τρόπος ζωής αποτελούσε τον καθημερινό τρόπο ζωής, καθιστούσε και την λαϊκή τάση, ισχυρό θεματοφύλακα της προγονικής πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Ο ποντιακός ελληνισμός μπορεί να ξεριζώθηκε από τους παραγωγικούς του τόπους, δεν έχασε όμως την διατροφική και μαγειρική του έκφραση. Τα παρχάρια αποτελούν μια διατροφική και γαστρονομική ανασκαφή. Τα τυπικά προϊόντα παραγωγής της παρχαρομάνας, βούτυρο, τυρί, υλιστό, τσορτάνια, αντιπροσωπεύουν την πλέον σημαντική διατροφική κληρονομιά της γαλακτοκομικής μας τέχνης.
Κύριος στόχος των παρχαριών της Φύσκας είναι η διατήρηση και συνέχιση της τιμής κατά πρώτον στην ίδια τη φύση, που όταν την σέβεσαι σου δίνει απλόχερα τα προϊόντα της και αξιώνει τον άνθρωπο να βιώσει τα προνόμιά της”.
