Τετάρτη, 04 Νοεμβρίου 2015 19:18
Τα τέκνα της Αθηνάς
Του Παναγιώτη Αδάμου, Εκδόσεις: Οσελότος
Αναμφίβολα το πρώτο συγγραφικό εγχείρημα του φιλόλογου Παναγιώτη Αδάμου είναι προκλητικό. Ένας φανταστικός διάλογος ανάμεσα στον Σωκράτη και τον Θεμιστοκλή, έναν θεωρητικό διανοητή κι έναν πολιτικό που λατρεύτηκε και κυνηγήθηκε από εκείνους που ευεργέτησε, είναι προκλητικός κυρίως επειδή ο συγγραφέας βάζει τους ήρωές του να διαλέγονται ως συγκαιρινοί. Μιλούν οι σκιές τους γνωρίζοντας όσα ακολούθησαν το θάνατό τους, ακόμα και όσα διαδραματίζονται σήμερα στον κόσμο και στην Ελλάδα.
Το βιβλίο είναι γραμμένο υπό τύπο πλατωνικού διαλόγου. Κυρίως ως προς τη μορφή αφού ο φιλόλογος συγγραφέας χρησιμοποιεί ακόμα και προσφιλείς προσφωνήσεις, πειράγματα και στοιχεία διαλεκτικά συνηθισμένα στο έργο του μεγίστου των φιλοσόφων. Η θεματολογία αγκαλιάζει όλα όσα κυριάρχησαν στη σκέψη των δυο ανδρών τότε, τους βάζει να εξηγήσουν το «γιατί και το πώς» έδρασαν. Και συνάμα να σχολιάζουν τα συγκαιρινά. Ο μεν Σωκράτης λειτουργώντας ως η «αλογόμυγα» της δημοκρατίας που με τις πράξεις του εδραίωσε και επέκτεινε ο Θεμιστοκλής, αμφισβητώντας τα θεμέλιά της αφού λόγο και δικαίωμα απόφασης – εξουσίας έδινε μόνο σε όσους γνώριζαν και κατείχαν την αρετή και συνάμα με τη δράση του στην αγορά αποδεικνύοντας πως ουδείς γνώριζε και προφανώς ούτε κατείχε με πρώτο τον ίδιο ( «Εν οίδα ότι ουδέν οίδα»).
Ο δε Θεμιστοκλής ως ο πολιτικός της πράξης και της ανάγκης να κινείται ανάμεσα στο δημοκρατικό ιδεώδες που υπηρετούσε υπό τον αδήριτο όμως νόμο της ανάγκης της σωτηρίας της Αθήνας, σε συνθήκες «έκτακτης ανάγκης» που θα λέγαμε σήμερα.
Ο διάλογός τους είναι έμφορτος από ιστορικά στοιχεία που φωτίζουν την εποχή που έζησαν ή μάλλον τα χρόνια που έδρασαν καθώς ο Θεμιστοκλής αυτοκτόνησε (ο συγγραφέας επιλέγει την εκδοχή του Πλούταρχου για το θάνατο του Θεμιστοκλή, επειδή ίσως υπηρετεί καλύτερα το σκοπό του διαλόγου- υπάρχει και η εκδοχή του Θουκυδίδη που αποδίδει το θάνατο του Θεμιστοκλή σε ασθένεια) περίπου 10 χρόνια μετά τη γέννηση του φιλόσοφου. Είναι μια από τις χρηστικές αρετές του βιβλίου και στο σημείο αυτό να υπομνήσουμε ότι ο συγγραφέας είναι ιστορικός.
Μέσα όμως από την ιστόρηση των γεγονότων ξεπροβάλλει η θέση των δυο ηρώων σε μείζονα ζητήματα που έχουν πανανθρώπινο και διαχρονικό ενδιαφέρον: Η ουσία της δημοκρατίας, η εξυπηρέτηση των σκοπών της, η αρετή των πολιτών ως συστατικό στοιχείο της πολιτικής τους λειτουργίας επί ποινή ακύρωσης της τελευταίας όταν αδυνατίζει ή το χειρότερο δεν υπάρχει, το δημόσιο συμφέρον και η σχέση και συνάρτησή του με την ατομική επιδίωξη του «δος ημίν σήμερον», η κοινωνική ευθύνη, η τραγική επιλογή όταν οι ιδέες συγκρούονται με την ίδια την ύπαρξη κάθε ήρωα, η συγκρότηση της Πολιτείας, η αναζήτηση της ευτυχίας είναι μερικά από όσα περιέχονται στον «νεκρικό διάλογο» ανάμεσα σε ένα ψυχοθεραπευτή φιλόσοφο κι έναν πολιτικό ιδιαίτερης οξύνοιας.
Αναμφίβολα αξίζουν πολλά εύγε στον συγγραφέα για τη διανοητική «γέννα» του και ανεπιφύλακτα συστήνουμε την ανάγνωσή του βιβλίου: «Τα τέκνα της Αθηνάς» του Παναγιώτη Αδάμου από κάθε πολίτη που ενδιαφέρεται να εμπλουτίσει τις γνώσεις του και να οπλιστεί ενόψει και τωρινών διλημμάτων που ξεπροβάλλουν στη δύσκολη και γι’ αυτό άκρως ενδιαφέρουσα εποχή μας.
Θεοφύλακτος Παγλαρίδης